‘Wil je bij ons komen werken? App maar een videootje dan’

Zo enthousiast is Aaltje Vincent over haar vak en over de snelle veranderingen waar dat aan onderhevig is, dat ze al binnen vijf minuten de monitor heeft omgedraaid die op haar bureau staat en Werken bij Zeeman tevoorschijn heeft geklikt. De landingspagina komt meteen ter zake. ‘Waar wil je werken?’ In de winkel. ‘Hoeveel uur per week?’ Minder dan twintig. ‘Hoe ver wil je reizen?’ Tien kilometer, max. ‘Waar woon je?’ In Zwolle. Ah: in Zuid zoeken ze een winkelhulp voor 7 uur per week. Straks meteen even daarlangs en kijken of de chef er is? Vergeefse moeite, zegt Aaltje. Die stuurt je weer naar huis om online de Zeeman Talent Pitch te doen. Pardon?

Talent Pitch

‘Zeeman heeft een volledig geautomatiseerd proces ontworpen om je alvast een beetje te leren kennen voordat ze je uitnodigen voor een sollicitatiegesprek. De Talent Pitch bestaat uit vier verschillende onderdelen. Je beantwoordt eerst een aantal essentiële vragen, dan doorloop je een persoonlijkheidstest, en vervolgens doe je een game waarin je ervaart wat de job inhoudt. Na afronding kun je meteen je resultaten inzien en beslissen of je echt wilt solliciteren. Als dat zo is, dan laad je het document op dat inmiddels voor je klaar staat, en vervolgens krijg je wel of niet een uitnodiging. Het hele proces duurt nog geen drie kwartier.’

‘De kans dat je als werkzoekende zulke preselectie-tools tegenkomt, wordt steeds groter’, vertelt Aaltje. ‘Niet alleen voor lager geschoolde functies maar ook voor kader. Niet alleen bij grote werkgevers die per jaar honderden mensen nodig hebben maar ook bij de uitzendbureaus en de detacheerders die daar steeds vaker tussen zitten. Wist je trouwens dat van alle nieuwe vacatures de helft via zulke intermediairs wordt ingevuld?’

Video-cv

In diezelfde serie: het videootje dat je als kandidaat van jezelf moet maken en opsturen, via WhatsApp. Een jaar of vijf geleden zag Aaltje dat voor het eerst. Inmiddels wordt het echt op grote schaal ingezet. Door Coolblue bijvoorbeeld, toen ze daar laatst duizend bezorgers zochten omdat ze zelf bestellingen wilden gaan bezorgen. ‘Mensen denken vaak: Leuk, dat doe ik even. Maar waar ze niet bij stilstaan, is dat je maar een keer een eerste indruk kunt maken en dat zo’n video - ook al is maar tien, vijftien seconden - een enorme impact heeft. Op basis daarvan beslissen ze of ze hun klanten aan jou kunnen toevertrouwen of niet. Dan kun je tien keer een mooi cv hebben, als je op dat filmpje niet serieus overkomt willen ze niet eens weten wat voor opleiding je hebt en wat voor werkervaring.’

Aaltje vertelt het alsof het voor haar de gewoonste zaak van de wereld is, en dat is het waarschijnlijk ook. Maar je zult maar voor het eerst van je leven een video-cv moeten maken. Coolblue is bepaald niet de enige die ermee werkt: HEMA, Unilever, Hunkemöller en Randstad doen het ook, net als Buitenlandse Zaken en Rijkswaterstaat. Vandaar dat Aaltje in Jobmarketing 3.0 de tijd neemt om uit te leggen hoe een werkgever of een intermediair naar zo’n filmpje kijkt, en wat je als werkzoekende kunt doen om over te komen als iemand waar ze graag eens nader mee kennis willen maken. ‘Je krijgt maar een keer de kans om het goed te doen. In de eerste seconden moet je hun interesse al hebben gewekt, anders ben je weg.’

Algoritme

En het LinkedIn-profiel dan, waar Aaltje altijd zo op hamerde? Laat staan het cv, waar zij zo veel mensen mee heeft geholpen? Is dat nu al niet meer van deze tijd? Heeft dat alweer afgedaan? Nee, zegt ze heel beslist, die hebben nog steeds een functie. ‘Een profiel op LinkedIn is onmisbaar als je aan de sollicitatietafel wilt komen. Je kunt niet zonder. Je wordt op LinkedIn gezocht, je wordt er gevonden, je bouwt er een netwerk op. Je profiel is de basis. Daar moet je echt tijd en energie in investeren, niet alleen aan de tekst maar ook aan je foto. Daarom geef ik ook in Jobmarketing 3.0 weer een heleboel tips hoe je dat het beste kunt doen en waar je allemaal aan moet denken. Rekening houdend met hoe LinkedIn nu werkt, want dat staat ook niet stil.’

Wat wél zijn tijd heeft gehad, denkt Aaltje, is het klassieke cv met zijn opsomming van opleiding, werkgevers en functies. ‘Als je een werkzoekende bent en je wilt jezelf goed presenteren, dan moet je het niet zo doen,’ zegt ze. ‘En als je recruiter bent en je wilt de beste kandidaten overhouden, dan moet je daar ook niet op afgaan. Zeker niet als je - wat tegenwoordig vaak gebeurt - op die stapel cv’s die je hebt binnengekregen een algoritme loslaat en dat laat bepalen wie je gaat zien. Dan blijft die onvolledige en onvolmaakte input je in het hele proces parten spelen en krijg je een eindresultaat dat niet optimaal is.’

Onbewust bekwaam

Daarom helpt Aaltje al heel lang mensen om een cv op te stellen dat beter zichtbaar maakt wat zij in hun mars hebben. ‘Dan zitten we drie uur lang samen aan tafel en dan hoor ik iemand helemaal uit. Wat heb je precies gedaan in je werk, onder welke omstandigheden, wat was het resultaat, hoeveel heeft het opgeleverd, hoeveel heeft het gekost, wat zijn het bedrijf en de klanten er beter van geworden? Ik filter de informatie eruit die we nodig hebben en ik schrijf dat zelf op. Daar komt altijd meer uit en altijd andere dingen dan waar iemand zelf aan had gedacht. Mensen blijken dan dingen te kunnen waar ze zelf geen idee van hadden. Want we zijn allemaal onbewust bekwaam. Als je die punten prominent in je cv zet, dan blijkt pas wat je kunt bijdragen.’

Nog één tip die Aaltje in de nieuwe editie van haar boek heeft opgenomen: Crystal Knows, een digitale dienst die je kunt inschakelen als je bijvoorbeeld een belangrijke mail moet sturen aan iemand die je niet kent. ‘Je tikt de naam van die persoon in en dan gaat er achter de schermen een programmaatje op zoek naar allerlei informatie, vooral dingen die hij of zij over zichzelf heeft gezegd of van zichzelf heeft laten zien. Daar komt een kort psychologisch profiel uit en tips hoe je daarop kunt inspelen, met welke informatie en op welke toon.’

Aaltje zou Aaltje niet zijn als het niet op zichzelf had uitgeprobeerd. Mocht u haar willen verleiden, weet dan dat zij volgens Crystal Knows een begaafd communicator is, geen moeite heeft prioriteiten te stellen, en soms geneigd is gewoon maar op haar intuïtie af te gaan. Wat dan werkt in zo’n mailtje, is om te focussen op de toekomst en daar een optimistische toon over aan te slaan. ‘Ik liet dat vorige week op een congres zien aan negenhonderd mensen uit het vak, en iedereen lag in een deuk. Dat was ik ten voeten uit, vonden ze.’

Prachtige menskracht

Nu de economie aantrekt, wordt het weer makkelijk voor mensen om werk te vinden. Is het niet meteen op een contract voor onbepaalde tijd (‘vast en zekere’ banen bestaan niet meer, zo waarschuwt Aaltje), dan toch op een tijdelijk contract of via een uitzendbureau. ‘Ruim 65% van de mensen die een WW-uitkering hebben, vindt binnen een half jaar op eigen kracht nieuw werk. Het enige echte probleem is de harde kern van mensen die al twee jaar geen werk meer hebben gehad, en dan met name de 55-plussers onder hen.’

Aaltje vindt dat die groep oudere, langdurig werkzoekenden nu te gemakkelijk wordt afgeschreven. ‘Dan krijg je van die pleidooien zoals van Antoinette Hertsenberg om hen van hun sollicitatieplicht te verlossen en hen een basisinkomen te geven. Daar kan ik dus echt niet in meegaan. Ik vind dat een ongelooflijke vernietiging van prachtige menskracht.’